تعریف ریسک
ریسک تغییری می باشد که احتمال دارد در نتایج پروژه تغییراتی را به صورت طبیعی ایجاد نماید.ریسک ها در پروژه وضعیت های احتمالی می باشند که ممکن است اتفاق افتند و در پروژه پیامد های مثبت یا منفی ایجاد کنند که این پیامد ها بر اهداف پروژه نیز تاثیر می گذارند و دست کم یکی از اهداف اصلی پروژه از قبیل کیفیت، زمان، هزینه و ایمنی را مورد اثر قرار خواهند داد.اما ریسک ها دلایلی دارند که در صورت رخ دادن آن ها تجربه ای از آن رویداد حاصل می شود.پس باید از تجربه حاصل از پیامد ریسک ها در پروژه های پیشین بهره گرفت تا بتوان به ریسک های پروژه بهترین پاسخ ها را به عنوان واکنشی پیش بینی شده مطرح کرد.
طبقه بندی ریسک ها
ریسک ها شامل عوامل اصلی منشا، ریسک و تاثیر می باشند و همچنین می توان آنها را با توجه به مقاصد پروژه به روش های مختلفی تقسیم بندی کرد، از تقسیم بندی های مهم می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ریسک های خارجی (خارج از کنترل مدیریت پروژه)
- غیر قابل پیش بینی
- قابل پیش بینی
- ریسک های داخلی (در کنترل مدیریت پروژه)
- غیر فنی
- فنی
از موارد دیگر تقسیم بندی ریسک ها، ریسک های شناخته شده، نامعلوم های شناخته شده و نامعلوم های ناشناخته می باشد که می توان بر اساس این دسته بندی ها به تحلیلی مناسب تر و پاسخگویی بهتری به انواع ریسک ها پرداخت.در این صورت پیامد های منفی ریسک ها به میزان قابل توجهی در زمینه های بررسی شده کاهش می یابد.
طبقه بندی منابع ریسک ها
منابع و منشا ریسک های مهمی که در پروژه ها اتفاق می افتند شامل منابع خارجی و داخلی می باشند که منابع داخلی ریسک ها موارد قرارداد ها، تامین و تدارکات، عوامل انسانی و مدارک فنی و مدیریت را در بر می گیرند.منابع خارجی ریسک ها نیز موارد حقوقی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، طبیعی را شامل می شوند که در کل منابع داخلی ریسک ها به میزان 58% و منابع خارجی 42% از ساختار ریسک های یک پروژه را تشکیل می دهند.در نتیجه با توجه به منابع ریسک هایی که منشا داخلی را دارا می باشند می توان به میزان قابل توجهی به کاهش تاثیر ریسک ها در پروژه پرداخت.
اهمیت مدیریت ریسک پروژه
مدیریت ریسک بخش مرکزی در مدیریت استراتژیک سازمان ها می باشد و از همان مراحل ابتدایی پروژه باید به کار بسته شود تا سازمان از همان ابتدا با توجه به دستیابی سود بیشتر و حذف زیان های احتمالی در محدوده فعالیت ها و سبد پروژه خود گام برداشته و برنامه ریزی کند.اگر در سازمانی ریسک منفی رخ دهد باید به مدیریت بحران بپردازیم.در واقع مدیریت ریسک فرآیندی برای جلوگیری از ایجاد بحران در پروژه می باشد و مدیریت ریسک صحیح باعث می شود بحرانی در پروژه شکل نگیرد.مدیریت ریسک منفی در پروژه ها به منزله نوعی بیمه می باشد اما مدیریت ریسک مثبت در پروژه ها شبیه به نوعی سرمایه گذاری عمل می کند.در نتیجه مدیریت ریسک نوعی از سرمایه گذاری می باشد که هزینه های مربوط به خود را دارد هزینه های آن نباید از سود بالقوه پروژه تجاوز کند.در این مسیر نیز سازمان ها و افراد به دسته های ریسک پذیر، ریسک خنثی و ریسک گریز تقسیم می شوند که هر یک از این دسته ها تصمیم گیری متناسب شرایط خود را برای یک پروژه انجام می دهند.
فرآیند های مدیریت ریسک
فرآیند های اصلی مدیریت ریسک در 6 دسته زیر خلاصه می شوند:
- برنامه ریزی مدیریت ریسک
- شناسایی ریسک
- تحلیل کیفی ریسک
- تحلیل کمی ریسک
- برناه ریزی پاسخ به ریسک
- ارزیابی و کنترل ریسک
مدیریت ریسک توسط مشاوران بیم
اما تیم مدیریتی مهندسین ما از ابتدای تصمیم گیری ساخت یک پروژه وارد عمل شده و به برنامه ریزی تفضلی برای ریسک هایی که به منزله تهدید و فرصت می باشند، می پردازد.ابتدا با استفاده از روش های رایجی مانند تحلیل swot به جمع آوری اطلاعات می پردازیم.هچنین سطحی از ریسک پروژه که قابل قبول برای ذی نفعان می باشد را شناسایی کرده و تحلیل های مرتبط ارائه می شوند تا ذی نفعان کلیدی پروژه به صورت مناسب تری با آن ها برخورد کنند.سپس با استفاده از تحلیل های کمی و کیفی به آنالیز ریسک های شناسایی شده می پردازیم و احتمال وقوع و میزان اثر آنها را پیش بینی کرده و برنامه ای برای پاسخ به آنها با توجه به برنامه ریزی زمانی و برنامه ریزی مالی پروژه تدوین می کنیم.در آخر نیز به ارزیابی برنامه های ارائه شده در ساختار شکست ریسک پرداخته و اجرای صحیح برنامه پیش بینی شده را کنترل می کنیم.
